5 başlıkta asgari ücretin önemi

Asgari ücretin ne oldugu ve ne kadar zam yapilacagi, enfl asyon ve hayat pahaliligi nedeniyle her zamankinden önemli bir hale geldi ama konunun tek boyutu bu degil. Gelin asgari ücretin neden önemli oldugunu bes baslik altinda özetleyelim…

Asgari ücret tespiti Türkiye için sadece bu yil degil, her yil önemli bir süreç. Ama bu yili öncekilerden önemli kilan özel bir durum var. Çok degil, geçen Kasim ayinda yüzde 21 olan enfl asyon, sadece alti ay içinde yüzde 73,5’e yükseldi.

Bu sabah Haziran verisi açiklandiginda daha yüksek bir oran görecegiz. Gida ve enerji basta olmak üzere pek çok ürünün fiyati moral bozucu derecede yükseldi. Gida enfl asyonu, manset enfl asyonun çok daha üzerinde.

Yani asgari ücret ile geçinenler ve düsük gelirliler, enfl asyonu diger gelir gruplarindan daha sert hissediyor.

Bu grafik 2020 basindan bu yana yasanan enfl asyonu ve asgari ücret düzeyini gösteriyor. Her ikisinin de 2020 basinda 1 oldugunu varsayalim. 2020 boyunca ücret sabitken enfl asyon yükselmeye devam ediyor ve asgari ücretliler bir refah kaybi yasiyor (1 ile isaretli kisim).

2021 basinda yapilan zamla bu refah kaybi gideriliyor hatta yapilan zammin getirdigi ek refah üç ay boyunca enfl asyonun üzerinde kaliyor. Ancak 2021’in son döneminde birden enfl asyon hizlaniyor ve 2 ile isaretli kisimda gördügünüz ölçüde refah kaybi yasaniyor.

2022 basinda yapilan zam ile bu kayip karsilansa da iki ay içinde etkisi ortadan kalkiyor. Bu yilin ilk yarisinda fiyatlar hizla yükselmeye devam ettigi için yil ortasinda geçen haftaki zam yapiliyor.

Asgari ücretin Türkiye için önemli olmasinin ikinci nedeni, asgari ücret ve buna yakin ücret alanlarin sayisinin yüksek olmasi. Asgari ücret çalisan nüfusumuzun küçük bir kismi tarafindan kazanilan bir ücret olsa, bu kadar önemli olmayabilirdi.

Ama farkli göstergeler çalisan nüfusun çok önemli bir bölümünün emeginin karsiligi olarak asgari ücret aldigina isaret ediyor.

Türkiye’de çalisan sayisi 30 milyon 371 bin. Bunlarin yariya yakin bir kisminin asgari ücret, asgari ücretin bir miktar alti ya da bir miktar üstünde ücret kazanci oldugu tahmin ediliyor.

Türkiye’de ücretli çalisanlar hakkinda yapilabilecek bir tespit ise su: Asgari ücret ve diger ücretler arasinda yaygin kopukluk yok. TÜIK’in Kazanç Yapisi Arastirmasi’na göre asgari ücretliler, ülke genelinde ücretli çalisanlarin yaklasik yarisi kadar gelir elde ediyor.

Ortanca ücret seviyemiz de bunu teyit ediyor. Ortanca ücret, ülkedeki tüm ücretler düsükten yüksege dogru siralandiginda tam ortada kalan ücret seviyesini gösterir ve ülkedeki asgari ücretin diger ücretlerden ne kadar farklilastigini anlamamiza yarar.

Oranin yüksek olmasi asgari ücretin, diger ücretlere yakin bir düzeyde oldugu, düsüklügü ise uzak oldugu gibi yorumlanir. Türkiye’de asgari ücretin ortanca ücrete orani son derece yüksek.

OECD’nin 2020 verilerine göre yüzde 69 ile Kolombiya, Sili ve Kosta Rika’dan sonra dördüncü sirada geliyoruz. Son yillarda oran hep bu civarda dalgalaniyor. Yani Türkiye’de asgari ücret, genel olarak diger ücretlere çok yakin.

Dördüncüsü, asgari ücrete yapilacak artis orani, sadece asgari ücreti ve asgari ücretlileri etkilemiyor. Pek çok isletmedeki asgari ücretliler disinda çalisanlarin ücret artislari da buna göre belirleniyor.

Ayrica, bazi meslek gruplarinin fiyat tarifeleri de asgari ücret artisi ile paralellik gösteriyor. Bunun yaninda, issizlik ödenekleri ve sosyal güvenlik primlerinin alt ve üst sinirlari da asgari ücrete göre degisiyor.

Yani asgari ücretin ne olacagi, sadece asgari ücretlilerin degil, diger çalisanlarin, isverenin, sigorta sirketlerinin, ev sahiplerinin, vb. de sorunu.

Türkiye’de toplam vergi gelirlerinin asagi yukari 4’te birini gelir vergisi olusturuyor. Bunun da çok büyük kismi ücretlilerin kazançlarindan alinan gelir vergisi olusturuyor.

Ücretlilerin yariya yakininin asgari ücretli oldugu mevcut durumda, asgari ücret artisi ayni zamanda devletin vergi gelirlerinin de artmasi anlamina geliyor.